الإعجاز القرآنی (محمد المغنی)کتاب حاضر نوشته رجاء بنت محمد عودة بوده و موضوع آن اعجاز قرآن کریم می باشد. ۱ - معرفی اجمالییکی از مهمترین و شاید مؤثرترین نظریه‌ها در تاریخ بحث از اعجاز قرآن، «نظم» قرآن کریم است که بطور مشخص عمرو بن جاحظ، ادیب و متکلم معتزلی از نخستین تبیین کنندگان آن به شمار می‌رود. اساس این نظریه مبنی بر اینست که برخلاف نظریه «صرفه»، قرآن خود کلامی اعجازآمیز است و از همین رو کسی را توان آوردن نظیر آن نیست. در این نظریه مانع و صارف معاندان از آوردن همانند قرآن، صفتی خاص در خود قرآن، و در واقع نظم خاص موجود در کلام آن دانسته شده است. یکی از آثاری که اخیرا در این زمینه نگارش یافته است کتاب «الاعجاز القرآنی و اثره علی مقاصد التنزیل الحکیم» نوشته «دکتر رجاء بنت محمد عوده» می‌باشد که به شکلی روان و مختصر به بررسی این وجه از وجوه اعجاز قرآن کریم پرداخته است. ۲ - هدف نویسندهآن چه در این کتاب مورد نظر نویسنده است همانا آشکار ساختن ارتباط موجود بین نظم موجود در قرآن کریم با مقاصد تشریع است. مؤلف بدین منظور اعجاز قرآن از جهت نظم را در چهار زمینه مورد بررسی قرار می‌دهد: ۱- در عموم سیاق آیات ۲- در یک آیه به تنهایی ۳- در تک واژه‌های قرآنی ۴- در مورد حروفی که در قرآن به کار رفته است. وی در توضیح این چهار مرحله به آیات شریفه قرآن و نیز معیارها و قوانین لغوی استشهاد و استدلال نموده و بدین وسیله ارتباط بین اعجاز نظم و اعجاز تشریع را مورد تاکید قرار می‌دهد. مؤلف در هریک از زمینه‌های چهارگانه فوق اعجاز نظم را از جهت لغوی، صرفی و بلاغی مورد بررسی قرار می‌دهد. به اعتقاد نویسنده فهم عمیق کتاب الهی در گرو فهم و شناخت دقیق وظیفه دلالی جزئی‌ترین تعابیر به کار رفته در قرآن کریم می‌باشد. زیرا چه بسا جایگزینی حتی حرفی به جای حروف به کار گرفته شده در این کتاب آسمانی، ما را از نیل به مقصود شارع باز دارد. ۳ - ساختار کتابمؤلف در ابتدا چکیده‌ای از مطالب کتاب را به دو زبان عربی و انگلیسی یادآور می‌شود و سپس به بیان مقدمه‌ای در باب اعجاز بیانی قرآن پرداخته و پس از آن وارد مباحث اصلی کتاب می‌شود. محتوای کتاب در چهار بخش اصلی ذیل گنجانده شده است: الاعجاز فی السیاق القرآنی [۱]
الإعجاز القرآني و أثره على مقاصد التنزيل، رجاء بنت عوده، ص۱۷.
، الاعجاز فی الآیة الواحدة [۲]
الإعجاز القرآني و أثره على مقاصد التنزيل، رجاء بنت عوده، ص۳۵.
، الاعجاز فی المفردة القرآنیة [۳]
الإعجاز القرآني و أثره على مقاصد التنزيل، رجاء بنت عوده، ص۵۵.
، الاعجاز فی الاستخدام الحرفی [۴]
الإعجاز القرآني و أثره على مقاصد التنزيل، رجاء بنت عوده، ص۶۷.
. هر یک از این بخش‌های چهار گانه خود مشتمل بر سه قسمت: خصائص لغویة، خصائص صرفیة، خصائص بلاغیة می‌باشد. در پایان کتاب نیز خاتمه، فهرست مصادر و مراجع و نیز فهرست مطالب کتاب آمده است. ۴ - نسخه شناسیاین کتاب به قلم دکتر رجاء بنت محمد عودة، استادیار لغت و ادبیات عرب در دانشکده ادبیات دانشگاه ملک سعود نگاشته شده و در قطع رقعی با جلد شومیز در ۹۶ صفحه برای اولین بار در سال ۱۴۲۴ هجری از سوی «مکتبة العبیکان» ریاض به چاپ رسیده است. [۵]
دائرة المعارف بزرگ اسلامی، جنهم، ص۳۶۲.
۵ - پانویس
۶ - منبعنرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |